Nabycie praw majątkowych po osobie zmarłej wiąże się z obowiązkami podatkowymi. Przepisy prawa podatkowego obowiązujące w tym zakresie to Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Ustawa jest obszerna stąd niniejsze rozważania celowo bardzo ograniczę do najbardziej istotnych praktycznie zagadnień.
Obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Kwoty wolne od podatku od spadków
Podatkowi nie podlega nabycie majątku w drodze spadku o czystej wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej, która wynosi:
- 9637 zł - dla osób należących do I grupy podatkowej,
- 7276 zł - dla osób należących do II grupy podatkowej,
- 4902 zł - dla osób należących do III grupy podatkowej.
Grupy podatkowe w podatku od spadków
Grupa I: małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa;
Grupa II: zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki);
Grupa III: pozostali nabywcy.
Opodatkowaniu podlega nabycie majątku o wartości ponad kwotę wolną od podatku. W takim przypadku podatnik jest zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3. Wartość nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku będzie opodatkowana według skali właściwej dla odpowiedniej grupy podatkowej.
Zwolnienia dla najbliższej rodziny
Przy nabyciu rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku przez należących do I grupy podatkowej małżonka, dzieci, wnuków, prawnuków, rodziców, dziadków, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, nabywca może skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
Warunkiem, który trzeba spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia od podatku jest zgłoszenie na formularzu SD-Z2 nabytych w drodze spadku składników majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Ustalony 6 miesięczny termin jest najbardziej istotny albowiem jego przekroczenie będzie skutkowało niemożnością skorzystania z całkowitego zwolnienia i opodatkowaniem spadkobiercy na zasadach ogólnych. A zatem w razie uchybienia terminowi najbliżsi członkowie rodziny będą opodatkowani z zastosowaniem stawki podatku właściwej dla danej grupy podatkowej po odliczeniu właściwych kwot wolnych od podatku.
