Testament, ze względu na swój doniosły charakter jest czynnością prawną wysoce sformalizowaną, przepisy prawa stanowią kto, kiedy i w jakiej formie może sporządzić testament. Są to przepisy o charakterze bezwzględnie obowiązującym, co oznacza, że czynność dokonana z ich naruszeniem będzie nieważna.
Testament jest czynnością prawną jednostronną, dokonywaną na wypadek śmierci, skutki tej czynności uruchamiają się z chwilą śmierci testatora ( otwarcia spadku ).
Testament, ze względu na swój doniosły charakter jest czynnością prawną wysoce sformalizowaną, przepisy prawa stanowią kto, kiedy i w jakiej formie może sporządzić testament. Są to przepisy o charakterze bezwzględnie obowiązującym, co oznacza, że czynność dokonana z ich naruszeniem będzie nieważna.
ZDOLNOŚĆ TESTOWANIA
Aby sporządzić ważny testament należy mieć zdolność testowania – tę zdolność posiada jedynie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych i tylko taka osoba może sporządzić testament, może być on sporządzony jedynie osobiście.
Testament będzie nieważny, jeżeli:
- został sporządzony przez osobę ubezwłasnowolnioną, choćby częściowo.
- Został sporządzony przez spółkę z o.o.
- Został sporządzony przez przedstawiciela na podstawie pełnomocnictwa.
FORMA TESTAMENTU
Polskie prawo określa konkretne formy w jakich można sporządzić ważny testament. Wyróżniamy testamenty zwykłe oraz testamenty szczególne, sporządzane w sytuacjach wyjątkowych.
Formy testamentów zwykłych to:
- Testament Własnoręczny
- Testament Notarialny
- Testament Ustny – Urzędowy
Na szczególną uwagę zasługuje testament własnoręczny, dla swej ważności musi być w całości napisany przez spadkodawcę pismem ręcznym, opatrzony datą i podpisem.
W przypadku testamentu notarialnego i urzędowego to właściwa osoba urzędowa czuwa nad zachowaniem prawidłowej formy testamentu ( akt notarialny, podpisany protokół ).
W jakich przypadkach testament będzie nieważny z powodu nie zachowania formy? Oto przykłady:
- Jest to wydruk lub kserokopia podpisana przez spadkodawcę
- Jest sporządzony przez adwokata, zamiast notariusza.
- Jest testamentem ustnym sporządzonym przez osobę głuchoniemą
- Testament urzędowy sporządzony bez obecności dwóch świadków
WADY OŚWIADCZENIA WOLI
Testament jest nieważny jeżeli jest obarczony jedną z wad oświadczenia woli, czyli konkretną okolicznością dotyczącą indywidualnie danego spadkodawcy i danego testamentu. A contrario testament jest więc ważny jeżeli taka wada nie występuje. Generalnie testament jest obarczony wadą nieważności, jeżeli został sporządzony w warunkach braku lub ograniczenia świadomości lub swobody testatora.
Testament będzie nieważny, jeżeli został sporządzony przez spadkodawcę, którego świadomość lub swoboda była wyłączona, sporządzony pod przymusem, pod wpływem błędu lub groźby.
ZGODNOŚĆ Z PRAWEM
Należy także pamiętać, że testament, jako czynność prawna, podlega ogólnym klauzulom ocennym dotyczących zgodności jego zapisów z obowiązującymi przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego. Wystąpienie takich sprzecznych zapisów może być podstawą dla zarzutu nieważności części lub całości testamentu opartego na przepisie art. 58 kodeksu cywilnego.
Te przepisy mogą mieć zastosowanie w sytuacji kiedy w testamencie mamy zapisy sprzeczne z punktu widzenia podstawowych zasad prawa, testator może bowiem wprowadzać określone zapisy np. warunki dziedziczenia, które mogą być sprzeczne z prawem czy zasadami współżycia społecznego. Wówczas należy w postępowaniu sądowym wnosić o rozstrzygnięcie co do nieważności zapisu testamentowego czy też całego testamentu.
Jako adwokat prowadzący kancelarię adwokacką w Bydgoszczy zajmującą się sprawami cywilnymi z zakresu prawa spadkowego zapraszam na konsultacje w sprawach związanych z przyszłym planowaniem spadkowym oraz w sprawach spadków już otwartych.
